კუჭი საჭმლის მომნელებელი სისტემის ერთ-ერთი ძირითადი ორგანოა. აქ გროვდება დაღეჭილი, ნერწყვთან არეული საკვები და იწყება მისი ქიმიური გადამუშავება - მონელება. საკვები ნივთიერების მონელება ფერმენტების გავლენით ხორციელდება. მათი აქტიური მოქმედებისათვის საჭიროა კუჭის წვენის მარილმჟავა, შემდეგ საჭმლის მონელება ნაწლავებში გრძელდება და ნაწილობრივ ხდება ნივთიერებების შეწოვა.
გასტრიტის სახელწოდების მიზეზია კუჭში სხვადასხვა მავნე ნივთიერებების ან ბაქტერიების მოხვედრა. გასრტიტის მიზეზი შეიძლება იყოს ზედმეტი რაოდენობით მიღებული საჭმელი, ზედმეტად ცხიამიანი კერძი, შაშხი, ძნელად მოსანელებელი ბოსტნეული, მკვახე ხილი. მწვავე გასტრიტი უფრო დაღლილ და მშიერ ადამიანს ემართება. უჩვეულო საკვებს მეტი ზიანის მოტანა შეუძლია. ასე ემართება, მაგალითად, ჩრდილოეთიდან ჩამოსულ ადამიანს, როდესაც ის მკვახე ხილს და ცხარე კერძს დაეძალება. მწვავე გასტრიტი ვითარდება, თუ ადამიანი შეჭამს უხარისხო პროდუქტს, ან თუ კერძს შეერევა რაიმე უცხო ნივთიერება, მაგალითად, მოუკალავი სპილენძის ჭურჭლიდან.
დიდი პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს მოშხამვას ისეთი საჭმლით, რომელშიც გამრავლებულია სხვადასხვა მავნე ბაქტერიები: სალმონელის ჯგუფის მიკრობები, სტაფილოკოკები, პროტეუსი და სხვ. ეს მიკრობები ხვდება სანოვაგეში სანიტარულ-ჰიგიენური წესების დარღვევის შედეგად, დაუბანელი ხელებიდან, გაუსუფთავებელი ფრჩხილებიდან, ჭუჭყიანი გასახვევი ქაღალდიდან და ტარიდან, ცუდად გახეხილი ქვაბიდან, დანიდან; ისინი გადააქვთ ბუზებს, ტარაკნებს, თაგვებს. ბაქტერიები მრავლდებიან პროდუქტის და გამზადებული კერძის თბილ ადგილას შენახვისას და მაცივარშიაც კი, თუ კერძს დიდხანს შევინახავთ. ამგვარი, ე.ი. ტოქსიკოინფექციური წარმოშობისაა მოწამვლა ხორცის კერძებით, შაშხით, ძეხვეულით, თევზით, კონსერვით, გამზადებული კერძებით და კრემიანი ნამცხვრებით. ანაერობულ პირობებში (ე.ი. უჰაერო) ვითარდება ბოტულიზმის ბაქტერია, რომელიც ძალიან მძიმე დაავადებას იწვევს.
მწვავე გასტრიტის მოვლენები მკვეთრად ვლინდება სიმთვრალეში და სიმთვრალის შემდეგ. მისი მიზეზი შეიძლება გახდეს ზოგიერთი წამლის მიღება, როგორიცაა ნორსულფაზოლი, ტეტრაციკლინი, სალიცილმჟავა ნატრიუმი, ასპირინი, პრედნიზოლონი, დექსამეტაზონი, ტრიამსინოლონი, კენოკორტი, დიგოქსინი, იოდი და სხვა.
გარკვეული მნიშვნელობა აქვს ალერგიას და თანდაყოლილ აუტანლობას (იდიოსინკრაზიას) ზოგიერთი პროდუქტის მიმართ. ამიტომაა, რომ მწვავე გასტრიტის მოვლენები ზოგიერთ ადამიანში შეიძლება გამოიწვიოს ცხიმიანმა რძემ, კვერცხმა, ხენდრომ, მარწყვმა, ღორისა და ცხვრის მსუქანმა ხორცმა და სხვა სანოვაგემ.
მწვავე გასტრიტის მოვლენები ვითარდება ზოგიერთი ინფექციური, ვირუსებით და ბაქტერიებით გამოწვეული დაავადებით, როგორიცაა გრიპი, ენტეროვირუსული დაავადება, ფილტვების ანთება, ეპიდემიური ჰეპატიტი და სხვა.
ავადმყოფური მოვლენები სწრაფად ვითარდება ჩვეულებრივ საჭმლის მიღებიდან რამდენიმე საათის შემდეგ. ქიმიური ნივთიერებებით (დარიშხანით, ფოსფორით და სხვ.) მოშხამვისას მოვლენები მაშინვე აღმოცენდება. ავადმყოფს აქვს გულისრევა, სიმძიმის, ზოგჯერ კი ტკივილის შეგრძნება კუჭის არეში. ამას მოსდევს პირღებინება, რომელიც შეიძლება რამდენჯერმე განმეორდეს. ბევრს აღენიშნება ფაღარათი და ტკივილი მუცელში. ტოქსიკოინფექციის შემთხვევაში მატულობს სხეულის ტემპერატურა, ადამიანს იპყრობს საერთო სისუსტე.
მძიმედ მიმდინარე მწვავე გასტრიტის შემთხვევავში ხანგრძლივი პირღებნინებისა და ფაღარათის გამო ვითარდება წყალ-მარილოვანი ნაკლებობის ნიშნები: თვალები ჩაცვენილია, კანზე გამოიყოფა ცივი, წებოვანი ოფლი, კიდურები იკრუნჩხება, წვივის კუნთები მტკივნეულია, სისხლის წნევა დაბალი. განსაკუთრებით სახიფათოა ასეთი მდგომარეობა ბავშვებისა და მოხუცებისათვის.
ქრონიკული გასტრიტი კუჭის ლორწოვანი გარსისა და კუჭის წვენის გამომყოფი ჯირკვლების ანთებითი დაავადებაა. იგი დაკავშირებულია მთელ რიგ მავნე ფაქტორებთან. ერთ-ერთი მათგანია კვების რეჟიმის დარღვევა, როდესაც ადამიანი მთელი დღე არაფერს ჭამს და მერე ერთბაშად ვახშმად მიიღებს საკვების დიდ რაოდენობას. გასტრიტის განვითარებას ხელს უწყობს აგრეთვე უხარისხო, უხეში, მშრალი საჭმელი, ზედმეტად მსუქანი, ერთგვაროვანი საკვები, ალკოჰოლიანი სასმელები, თამბაქოს წევა. მაგრამ არც თუ იშვიათად ავად ხდება ისეთი ადამიანი, რომელიც ყოველთვის ნორმალურად იკვებებოდა. ერთგვარი მნიშვნელობა აქვს მემკვიდრეობასაც.
პრაქტიკული თვალსაზრისით გასრიტებს ჰყოფენ კუჭის წვენის მჟავიანობის მიხედვით, რაც დგინდება ზონდით მიღებული კუჭის წვენის ქიმიური გამოკვლევების საშუალებით. ერთგვარ, მაგრამ არაზუსტ წარმოდგენას კუჭის წვენის სეკრეციაზე იძლევა შარდში
ფერმენტ უროპეფსინის გამოკვლევა. ამ მეთოდებზე დაყრდნობა გამართლებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც შეუძლებელია კუჭის წვენის ამოღება ზონდით. ასევე გვხვდება, მაგალითად, თუ ავადმყოფს აქვს გულის, ფილტვების მძიმე დაავადება.
სეკრეციის მჟავიანობის მიხედვით შეიძლება გამოვყოთ 4 სახის მდგომარეობა:
1. მომატებული მჟავიანობა, ანუ ჰიპერაციდული მდგომარეობა;
2. კუჭის წვენის მჟავიანობა ნორმის ფარგლებში - ნორმაციდული მდგომარეობა;
3. კუჭის წვენის მჟავიანობა დაქვეითებული - სუბაციდური მდგომარეობა;
4. კუჭის წვენის გამომუშავება უკიდურესად დაკნინებულია და იგი სრულებით აღარ შეიცავს მარილმჟავს - ანაციდური მდგომარეობა, ანუ კუჭის აქილია.